یماری نیوکاسل برای اولین بار در سال ۱۹۲۶ در جاوه اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان گزارش شد. در انگلستان با برقراری قرنطینه و کشتار دسته‌جمعی طیور مبتلا و نابودی طیور در معرض سرایت و نیز با ضدعفونی لانه‌های آلوده ، بیماری را کنترل کردند.

بیماری نیوکاسل برای اولین بار در سال ۱۹۲۶ در جاوه اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان گزارش شد. در انگلستان با برقراری قرنطینه و کشتار دسته‌جمعی طیور مبتلا و نابودی طیور در معرض سرایت و نیز با ضدعفونی لانه‌های آلوده ، بیماری را کنترل کردند. ولی در جاوه اندونزی مبارزه به صورتی انجام شد که کانون اصلی بیماری نابود نگردید و می‌توان ادعا نمود که منشأ و سرچشمه انتشار و آلودگی بیماری در دنیا از این ناحیه می‌باشد. در حال حاضر بیماری نیوکاسل در تمام دنیا تحت کنترل درآمده است. در کشور ما،  همزمان با ورود جوجه یکروزه در سال ۱۳۲۹ شمسی از خارج و توسعه صنعت مرغداری در کشور این بیماری مشاهده گردید. از آن زمان تاکنون بیماری هرچند سال به‌صورت همه‌گیر ظاهر می‌شود. در سال‌های اخیر به دلیل رشد روزافزون صنعت مرغداری اهمیت این بیماری بیشتر موردتوجه قرارگرفته است و همواره به‌عنوان مهم‌ترین عامل تهدیدکننده طیور صنعتی و سنتی مطرح بوده است. گزارش‌های موجود از تلفات وارده در سال‌های گذشته، حکایت از تلفات تا ۱۰۰% در مرغداری‌های صنعتی و سنتی  را دارد. بر اساس برآورد مسئولان ذیربط خسارت وارده به بخش طیور در هنگام شیوع این بیماری بیش از میلیاردها تومان می‌باشد.
نیوکاسل یک بیماری ویروسی عفونی و همه‌گیر است که دستگاه‌های تنفس، گوارش و عصبی را موردحمله قرار می‌دهد و می­تواند در مدت‌زمان کوتاهی خسارت زیادی به پرورش‌دهندگان وارد سازد. ویروس نیوکاسل نسبت به گرما، نور خورشید و ضدعفونی‌کننده‌ها حساس است، ولی در بستر آلوده ۲ ماه و در لاشه طیور تلف‌شده یک سال زنده می‌ماند. این ویروس در مدت ۳۰ دقیقه در دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد غیرفعال می‌شود. ویروس در PH اسیدی توانایی مقاومت ندارد و در موادی مانند فرمالین و فنل ها غیرفعال می‌شود .لازم به ذکر است که عامل این بیماری برای مدت‌زمان نسبتاً طولانی  در مدفوع زنده می‌ماند . 
عامل بیماری:
نوع اول پارامیکسوویروس پرندگان ( AMPV – ۱ ) ازجمله عوامل بروز این بیماری می‌باشد. این ویروس از جنس            Avulavirus   است که در تحت خانواده Paramixovirinae و خانواده Paramixoviridae قرار می‌گیرد . مخزن اصلی این بیماری گونه‌های وحشی آبزی می‌باشد.  این ویروس  در ۵ پاتوتیپ تقسیم‌بندی می شود:  
–  فرم Doyle’s یاviscerotropic velognic N.D (V.V.N.D.) : تمایل شدیدی به دستگاه گوارش و اعضای محوطه بطنی دارد. هر سه علامت گوارشی، تنفسی و عصبی در این فرم از بیماری قابل‌مشاهده است. در فرم گوارشی کاهش شدید مصرف آب‌ودان ، تب (۴۳ درجه سانتی‌گراد) و اسهال سبز دیده می‌شود. در فرم تنفسی وجود رال تنفسی، عطسه، سرفه، خروج ترشحات از بینی و دهان، تنفس با دهان باز و تنگی نفس دیده می‌شود. در فرم عصبی فلجی را به‌شدت های مختلف و در اندام‌های مختلف مشاهده می‌کنیم. چرخش گردن که بین دو پا و یا در پشت سر قرار می‌گیرد (بسته به محل درگیری مغز).
 در مواردی که جوجه مقاوم است علائم را به شکل نوک زدن به زمین می‌بینیم. در این فرم تلفات در هر دو گله جوان و بالغ تا ۹۰% دیده می‌شود.
– فرم Beach یا Neurotropic velogenic N.D(N.V.N.D) : در این فرم علائم عصبی و تنفسی دیده می‌شود، لذا به آن پنوموآنسفالیت نیز گفته می‌شود. میزان تلفات در این فرم از نیوکاسل در جوجه‌های حساس تا ۹۰% و در بالغین %۵۰-۱۰ % می‌باشد.
– فرم Beaudette  :در این فرم ویروس از سویه مزوژونیک است. حدتش خیلی کمتر است. علائم عمدتاً تنفسی و گاهی عصبی می‌باشد. تلفات عموماً ندارد و در حداکثر شدتش تا ۱۰% در جوجه‌ها تلفات می‌دهد. عمدتاً باعث کاهش تولید تخم‌مرغ در گله تخم‌گذار و کاهش تولید در گله گوشتی می‌گردد.
– فرم Hitchner :در اثر سویه لنتوژنیک ایجاد می‌شود. در این فرم علائمی عموماً نداریم مگر علائم تنفسی که معمولاً بدون تلفات است.
– فرم Asymptomatic Enteric N.D : این فرم سبب عفونت خفیف روده‌ای می‌شود. فقط در آزمون هماگلوتیناسیون متوجه تیتر آن می‌شویم . عموماً در گله واکسن نخورده بیماری دیده نمی‌شود ولی تیتر H.A آن مثبت است.

Asymptomatic enteric NDV –   : ویروس غیر بیماری‌زا است که به‌صورت اولیه درون روده‌ها تکثیر می‌شود. 

باید توجه داشته باشید که گروه‌های یادشده را نمی‌توان به‌راحتی از یکدیگر تفکیک نمود. این در حالی است که گزارش‌هایی مبنی بر مشاهده علائم یادشده در گروه‌های مختلف، منتشرشده است. به اعتقاد بسیاری از محققین، بیماری نیوکاسل بدخیم، فصلی بوده و سبب بروز اپیدمی‌هایی در سراسر آفریقا، آسیا، آمریکای مرکزی و استرالیا می‌شود. شدت و سختی بیماری به عوامل مختلفی چون سویه ویروس، گونه پرنده و فاکتورهایی چون وضعیت سلامت عمومی پرنده  بستگی دارد.

بیماری‌زایی:
بسیاری از گونه‌های پرندگان وحشی و اهلی میزبان بیماری هستند. مرغ‌ها آسیب‌پذیرترین و مستعدترین پرندگان در برابر این بیماری هستند و اردک و بوقلمون کمترین آسیب‌پذیری را در برابر این بیماری دارند. ویروس نیوکاسل در انسان ایجاد بیماری خفیف نموده به‌طوری‌که باعث تورم ملتحمه چشم می‌شود.
انتقال بیماری:
انتقال بیماری به‌طور طبیعی از راه ترشحات، فضولات، امعاء و احشاء پرندگان آلوده و نیز تماس آن‌ها با طیور سالم صورت می‌گیرد. به‌طور طبیعی دستگاه‌های گوارش و تنفس پرندگان مرکز اصلی انتقال و حامل بیماری هستند. حمل‌ونقل مرغ­های زنده باعث انتقال بیماری از محلی به محل دیگر می‌شود. مرغ­های مبتلابه بیماری که در دوره کمون بیماری هستند عامل مهم انتقال بیماری به شمار می­روند. مرغ­هایی که حالت ضعف و ناتوانی پس از درمان را می­گذرانند در بعضی از موارد می­توانند برای مدت طولانی ویروس بیماری را با خود حمل و پخش کنند. تخم­مرغ­های حاصل از مرغ­های مادر آلوده به بیماری باعث انتقال بیماری به داخل ماشین جوجه‌کشی و محیط اطراف می‌شوند. همچنین ویروس بیماری از طریق هوا و آب آشامیدنی آلوده انتقال می­یابد. انتقال مکانیکی توسط وسایل نقلیه، مواد غذایی آلوده به ویروس و افراد آلوده به محیط پرورش طیور نیز از دیگر راه‌های انتقال بیماری است.
نشانه‌های بیماری :
بیماری نیوکاسل در جوجه‌ها و بوقلمون‌ها در اشکال خفیف، شدید و حاد بروز می‌کند و با علائمی عصبی، تنفسی و گوارشی همراه می‌باشد. 

• سرفه و خرخر صدای شبیه به سوت
• ناله کردن، تنفس نامنظم و مشکل با دهان باز
• کم شدن تحرک و از دست دادن اشتها
• افزایش تشنگی در مراحل اولیه و فلج نسبی یا کامل
• لرزش عضلات، تغییر جهت و چرخش و برگشت سر به پشت یا به زیر شکم
• دور خود چرخیدن، معلق زدن
• اسهال آبکی سبزرنگ و بدبو
• تخم‌مرغ‌های پرندگان آلوده، پوسته‌های زبر و یا نازک دارند و آلبومین آن‌ها می‌تواند حالت آبکی داشته باشد . تولید تخم‌مرغ کم شده و در برخی مواقع نیز تولید قطع می‌شود. تخم‌مرغ‌هایی که در این مرحله از بیماری تولید می‌شوند، ناقل ویروس بیماری نیوکاسل بوده و ارزش جوجه‌کشی ندارند.
• تورم در بافت‌های اطراف چشم و گردن پرندگان درگیر

ضایعات کالبدگشایی:
  پرندگان زیادی را  به منظور بررسی ضایعات خاص در یک جمعیت  بایستی مورد توجه قرار داد. تشخیص این بیماری پس از جداسازی ویروس و شناسایی کامل آن قطعی می‌گردد. ضایعاتی که در این بیماری ممکن است یافت شود عبارت‌اند از:
علائم مشخصه نیوکاسل در دستگاه گوارش شامل خونریزی در غشاهای سروزی (روده‌ها، سنگدان، پیش معده)، خونریزی روی چربی‌های قلب و سنگدان، خونریزی در زیر غشاء سنگدان و غدد لنفاوی ناحیه سکوم می‌باشد. دستگاه گوارش معمولاً خالی است زیرا جوجه آب‌ودان نمی‌خورد. درباز کردن روده یک سری نقاط خون‌ریزی به شکل پلاک‌های کوچک یا بزرگ دیده می‌شود. در دستگاه تنفس، پرخونی و التهاب نای و وجود ترشحات یا حتی نقاط خونریزی در آن جلب‌توجه می‌کند. در فرم‌های خیلی حاد زرده داخل محوطه بطنی (در مرغان تخم‌گذار) افتاده و پاره می‌شود ولی عمدتاً پریتونیت نداریم. کیسه‌های هوایی هم ممکن است ملتهب شده و ظاهری کدر و پرخون پیدا کنند. ادم، خونریزی و حتی از بین رفتن و فساد تخمدان‌ها نیز مشاهده می‌شود.
در فرم‌های خیلی حاد در لاشه علامتی نداریم.
تشخیص و نمونه‌گیری:
این بیماری با توجه به علائم کالبدگشایی، بالینی، تاریخچه بیماری و مطالعات سرولوژیک و مولکولی قابل‌تشخیص است. همچنین روش‌های HI و روش مولکولی RT-PCR مهم‌ترین روش‌های تشخیص بیماری می‌باشد.
نمونه‌های لازم برای تشخیص این بیماری از کلوآک، نای یا مدفوع پرندگان زنده گرفته می‌شود. همچنین می‌توان نمونه‌گیری از مدفوع و یا ارگان‌های مشترک پرندگان مرده را انجام داد .

جهت برآورد میزان بیماری‌زایی ویروس از روش‌های آزمایش نشان‌گذاری در فیبروبلاست جنین کشت داده‌شده، برآورد میانگین زمان مرگ در جنین جوجه(MDT)، شاخص بیماری‌زایی داخل مغزی ( ICPI ) در جوجه‌های یک‌روزه و شاخص بیماری‌زایی درون عروقی (IVPI ) در جوجه‌های شش هفته استفاده می‌شود. 
تشخیص تفریقی:
فرم حاد بیماری را تا حدی می‌توان از روی نشانه‌های کلینیکی و کالبدگشایی تشخیص داد. ولی فرم مزمن بیماری به علت شباهت زیاد علائم آن با سایر بیماری‌های تنفسی اشتباه می‌شود. وقتی‌که نشانه‌های تنفسی مربوط به بخش پایینی دستگاه تنفس باشد (نفس‌نفس زدن شدید) باید به بیماری نیوکاسل مظنون شد. سرعت انتشار بیماری نیوکاسل بهترین راهنما برای تشخیص آن است.
این بیماری ممکن است با برخی از بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. این بیماری‌ها عبارت‌اند از : 
▪ Fowl Cholera 
▪ Avian Influenza 
▪ Laryngotracheitis 
▪ Fowl Pox Diphteritic Form 
▪ Mycoplasmosis 
▪ Infectious Bronchitis 
– همچنین ممکن است به‌اشتباه برخی از اختلالات مدیریتی مانند فقر آب، غذا یا هوا تشخیص داده شود. 


میزان مرگ‌ومیر: 
میزان مرگ‌ومیر در این بیماری به عوامل زیر بستگی دارد:

• میزان کشندگی ویروس موردنظر 
• چگونگی پاسخ دادن به ایمنی واکسن 
• وضعیت محیطی 
• وضعیت گله 

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل:
مهم‌ترین راه پیشگیری و مبارزه با این بیماری خطرناک، دورنگه داشتن طیور از ویروس عامل بیماری است. در چنین شرایطی اجرای قرنطینه (جدا نگه‌داشتن طیور حساس) همراه با رعایت کامل اصول بهداشتی، می‌تواند در کنترل بیماری بسیار مفید باشد. طیور حساس طیوری هستند که به بیماری نیوکاسل مبتلا نشده‌اند و یا از تخم مادر مبتلابه این بیماری به وجود نیامده باشند. از سوی دیگر برای جلوگیری از ابتلا و گسترش بیماری نیوکاسل فقط رعایت اصول بهداشتی کافی نیست. باید با انجام واکسیناسیون به‌موقع، طیور را از مبتلا شدن به این بیماری نجات داد. باید توجه کرد که درمان بیماری، در درجه آخر اهمیت قرار دارد.

پیشگیری از طریق مدیریت و بهداشت:
الف – جوجه‌کشی:
رعایت موارد زیر در جوجه‌کشی به‌طور کامل ضروری است.
۱- تأسیسات جوجه‌کشی باید از آشیانه‌ها، سالن‌های پرورش و تأسیسات کشتارگاه دور و مجزا باشد.
۲- آشیانه‌های پرورش جوجه باید از سایر آشیانه‌ها جدا باشد.
۳- جدا کردن کارگران قسمت جوجه‌کشی از سایر بخش‌ها.
۴- پرورش مرغ‌های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ‌های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد.
۵- از ورود هر نوع وسیله نقلیه به مزرعه پیش از ضدعفونی کامل آن جلوگیری شود.
 6- مرغ‌هایی که تلف‌شده‌اند، باید به‌دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند.
۷- سالن‌های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شست‌وشو و ضدعفونی شوند.
۸- باید از مواد ضدعفونی‌کننده و آهک در جلوی آشیانه‌ها و حتی‌الامکان در گذرگاه‌های مزرعه استفاده شود.
ب- آشیانه‌های پرورش طیور:
رعایت موارد زیر در آشیانه‌های پرورش طیور به‌طور کامل لازم است:
۱-  از ورود هر نوع پرنده‌ای به آشیانه جلوگیری شود.
۲- هنگام ورود کارگران به آشیانه، باید لباس آن‌ها عوض و ضدعفونی شده باشد.
۳- جوجه‌های یک‌روزه باید از مراکز مطمئن و تأییدشده از سوی کارشناسان خریداری شوند.
۴- مرغ‌هایی که تلف‌شده‌اند، باید به‌دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند.
۵- سالن‌های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شوند.
۶- باید از مواد ضدعفونی‌کننده و آهک در جلوی آشیانه‌ها و حتی‌الامکان در گذرگاه‌های مزرعه استفاده شود.
ج – کشتارگاه ، کارخانه تولید فرآورده‌های طیور و بسته‌بندی:
ضدعفونی، شستشو و تمیز کردن وسایل، لوازم و محیط کشتارگاه طیور و کارخانه در زمان‌های مختلف به‌خصوص در زمان شیوع بیماری لازم است.
مبارزه و پیشگیری به‌وسیله واکسیناسیون:
یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری و مبارزه با شیوع بیماری نیوکاسل، استفاده از واکسن مخصوص است. برای ایمن نمودن طیور در مقابل این بیماری از راه واکسیناسیون، دستور یا برنامه یکسانی وجود ندارد، بلکه در مناطق مختلف با روش‌های خاصی صورت می‌گیرد. برنامه واکسیناسیون جوجه‌ها باید با توجه به نوع آب‌وهوای منطقه، نوع واکسن و دستور دامپزشک انجام شود. واکسن نیوکاسل دارای سویه‌های B1، لاسوتا، روغنی و کوماروف می‌باشد که در ایران بیشتر از دوسویه B1 و لاسوتا به چهار طریق قطره چشمی، آشامیدنی، اسپری و تزریقی استفاده می‌گردد. 

۱- سعی شود طیور هم‌سن همزمان واکسینه شوند.
۲- فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته باشد.
۳- واکسن تازه باشد و در نگهداری و حمل‌ونقل آن رعایت دستورات کارخانه سازنده به عمل آید. (در دمای یخچال نگهداری شود و هنگام حمل‌ونقل در ظروف سربسته محتوی یخ باشد.)
۴- ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار گیرند.
۵- ظروفی که در آن‌ها واکسن می‌ریزند نباید ۳ تا ۴ روز قبل از آن به مواد ضدعفونی‌کننده آغشته شده باشند.
۶- برای رقیق نمودن واکسن و یا مصرف آن به فرم خوراکی نباید از آب‌های کلردار یا محتوی سایر مواد ضدعفونی‌کننده استفاده گردد.
۷- گله‌ای که مورد واکسیناسیون قرار می‌گیرد کاملاً سالم باشد و از واکسینه نمودن طیور غیرسالم و بیمار خودداری گردد.
۸- بهتر است بلافاصله بعد از واکسیناسیون به مدت ۴۸-۲۴ ساعت آنتی‌بیوتیک به جیره گله اضافه شود و دمای سالن رابین ۲ تا ۳ درجه سانتی‌گراد بالا برد.
۹- واکسن آماده‌شده را حداکثر در ظروف به مدت ۲-۱ ساعت باید مصرف نمود..

• واکسن زنده تخفیف حدت یافته نیوکاسل سویهB1:

واکسن لیوفیلیزه  INMUGAL V.P. HITCHNER B-1( تولید شرکت OVEJERO اسپانیا ) حاوی ویروس‌های زنده تخفیف حدت یافته نیوکاسل (سویه HITCHNER B-1) می‌باشد و  قابلیت ایجاد ایمنی فعال و مؤثر علیه بیماری نیوکاسل در جوجه‌ها و پرندگان بالغ را دارد. هر دوز واکسن حداقل شامل _۵۰EID 10^۶ ویروس می‌باشد. این واکسن در ویال ۱۰۰۰ دوزی ارائه می‌گردد.

مقدار و روش مصرف:
یک دوز به ازای هر پرنده به‌صورت آشامیدنی، قطره چشمی یا اسپری.
این واکسن را می‌توان برای واکسیناسیون اولیه یا ثانویه استفاده کرد.
واکسیناسیون اولیه در سن ۱۰- ۱ روزگی و تکرار آن سه هفته بعد انجام می‌شود. در گله‌های مادر و تخم‌گذار واکسیناسیون هر ۴- ۳ ماه یک‌بار تکرار می‌گردد. اسپری واکسن، در واکسیناسیون اولیه ترجیح داده می‌شود.
درروش آشامیدنی مقدار موردنیاز آب برای هر پرنده بر اساس سن گله محاسبه می‌شود:
۱۴- ۱۰ روزگی: ۱۵- ۱۰ میلی‌لیتر
۸- ۳ هفتگی: ۳۰- ۲۰ میلی‌لیتر
سنین بالاتر: ۴۰ میلی‌لیتر

• درروش بینی- چشمی، پس از حل کردن واکسن در مقدار کافی از مایع استریل، یک قطره از واکسن در بینی یا چشم چکانده می‌شود. سر پرنده باید به صورتی نگه‌داشته شود که امکان جذب واکسن در مخاط افزایش یابد.
• درروش اسپری تنفسی، پس از حل نمودن ۱۰۰۰ دوز واکسن در ۵/۱- ۱ لیتر آب مقطر استریل، با دستگاه اسپری و از فاصله ۶۰ سانتیمتری واکسیناسیون را انجام دهید. بهتر است جهت واکسیناسیون اولیه از قطرات درشت (>50 µm) و برای نوبت بعدی واکسیناسیون از قطرات کوچک‌تر(<50 µm)استفاده شود.

• واکسن زنده تخفیف حدت یافته نیوکاسل سویه لاسوتا:

واکسن لیوفیلیزه INMUGAL V.P. LA SOTA، (تولید شرکت OVEJERO اسپانیا ) حاوی ویروس‌های زنده تخفیف حدت یافته نیوکاسل (سویه لاسوتا) می‌باشد و  قابلیت ایجاد ایمنی فعال و مؤثر علیه بیماری نیوکاسل در جوجه‌ها و پرندگان بالغ را دارد. هر دوز واکسن حداقل شامل _۵۰EID 10^۶ ویروس می‌باشد. این واکسن در ویال ۱۰۰۰ دوزی ارائه می‌گردد.

 
مقدار و روش مصرف:
یک دوز به ازای هر پرنده به‌صورت آشامیدنی، قطره چشمی یا اسپری.
واکسیناسیون اولیه با این واکسن در کلیه گله‌ها به‌جز گله‌های تخم‌گذار، بعد از ۲۱روزگی انجام می‌شود. در گله‌های مادر و تخم‌گذار واکسیناسیون هر ۴- ۳ ماه یک‌بار تکرار می‌گردد.
درروش آشامیدنی مقدار موردنیاز آب برای هر پرنده بر اساس سن گله محاسبه می‌شود:
۱۴- ۱۰ روزگی: ۱۵- ۱۰ میلی‌لیتر
۸- ۳ هفتگی: ۳۰- ۲۰ میلی‌لیتر
سنین بالاتر: ۴۰ میلی‌لیتر

• درروش بینی- چشمی، پس از حل کردن واکسن در مقدار کافی از مایع استریل، یک قطره از واکسن در بینی یا چشم چکانده می‌شود. سر پرنده باید به صورتی نگه‌داشته شود که امکان جذب واکسن در مخاط افزایش یابد.
• درروش اسپری تنفسی، پس از حل نمودن ۱۰۰۰ دوز واکسن در ۵/۱- ۱ لیتر آب مقطر استریل، با دستگاه اسپری و از فاصله ۶۰ سانتیمتری واکسیناسیون را انجام دهید.

 
این واکسن‌ها به‌صورت انحصاری توسط شرکت داروسازی داملران رازک وارد می‌گردند.